Van Devlet Tiyatrosu'nda Kürtçe Oyun: REŞÊ ŞEVÊ (KARABASAN) (6/4/2009)
DestAR-Theatre bu sezon hazırladığı “Reşê Şevê(Karabasan)” adlı oyun ile İstanbul ve Ankara’da yaptığı gösterilerden sonra şimdide bölgede birçok il ve ilçede gösteriler yapıyor.
Oyun Bilgi Üniversitesine ve köklü bir geçmişe sahip olan ODTÜ Tiyatro Şenliği’ne de konuk olmuştu.
23 Mayısta Reşê Şevê adlı oyunla bölge turnesine çıkan DestAR-Tiyatro Viranşehir, Ergani, Çınar, Mardin, Bostaniçi, Dicle ve Suruç’ta seyirci karşısına çıktı. Grup son olarak 5 Haziranda gerçekleşecek olan Van gösterimiyle turneyi sonlandıracak. Oyun Van Devlet Tiyatrosu salonunda seyirci karşısına çıkacak ve Türkiye’de bir ilk gerçekleşecek. Türkiye’de ilk defa Devlet Tiyatrolarına ait bir salonda Kürtçe bir oyun oynanacak. Geçtiğimiz günlerde DT genel müdürü Lemi Bilgin Kürtçe oyunların DT salonlarında oynanabileceğine ilişkin bir açıklama yapmıştı. DestAR-Tiyatro Lemi Bilgin’in yaptığı açıklamadan yaklaşık bir hafta öce Can Ajans adlı bir organizasyon şirketi aracılığı ile Van devlet tiyatrosu salonuna başvuruda bulunmuştu. Yapılan başvuruya bu defa olumlu yanıt alındı.
Daha önce hiçbir il ve ilçede Kürtçe oyunların devlet tiyatroları salonlarına ve hatta milli eğitime bağlı salonlara dahi alınmadığı biliniyor. Çoğu kez izin verilen salonlarda dahi son anda çeşitli bahaneler öne sürülerek oyun gösterimlerinin engellendiği daha önce basına da yansımıştı. 2006 yılında SES ve KESK’in ortaklaşa organize ettikleri Seyr-î Mesel Tiyatrosunun Qal û Qir adlı oyunu da, Van devlet tiyatrolarına yapılan başvuruda önce kabul edilmiş ancak son anda oyunun Kürtçe olduğunun anlaşılması üzerine bazı bahaneler öne sürülerek izin geri çekilmiş ve bunun üzerine oyun bir düğün salonunda oynanmak zorunda kalmıştı. Yine benzer bir örneği Teatra Avesta İzmir’de yaşamış, yasaklama üzerine yapılan bir basın açıklamasından sonra oyun İzmir MKM salonunda oynanmıştı. Teatra Jiyana Nû ise bir çok dile çevrilmiş ve oynanmış olan, Türkiye’de devlet tiyatrolarının bile oynadığı İtalyan oyun yazarı Dario Fo’nun Bir Anarşistin Kaza Sonucu Ölümü adlı oyununu Kürtçe oynamaktaydı. Oyunun Nusaybin’deki gösterimi çeşitli nedenlerle engellenmişti.
Tiyatrocular Kürtlere ilişkin yaşanan gelişmeleri Türkiye demokrasisi için önemli buluyorlar. Ancak Kürt tiyatrocuları, Kürt dilinin ve kültürünün yasal zeminde bir güvenceye kavuşmadan, atılan adımların kalıcı olmadığını düşünüyor ve kalıcı barış ve demokrasi için gerekli cesur adımların atılmasını istiyorlar.
Reşê Şevê Van Devlet Tiyatrosu'nda 18.00 ve 20.00’da iki seans oynanacak.
Erkek dünyayla bir hesaplaşma denemesi olan oyun, bu hesaplaşmayı kadınların yaşadığı sosyal travmayı ortaya koyarak yapmayı hedefliyor. Toplumun yaşadığı sosyal yetersizlikler kadını ruhsal, zihinsel ve fiziksel olarak sömüren ve tüketen bir hücredir. İnsanı her an takip eden, dinleyen, yönlendiren, bir korku ve baskı aracına dönüşmüş ve kadını çöplüğe atmış olan devlet ve toplum mekanizmasını çocuksu bir içgüdüyle kara bir gölgeye yani Reşê Şevê’ye benzetmiştir kadın.
Oyun, psikolojik ve ironik öğeler kullanarak gizli bir kuşatmaya dönüşmüş erkek zihniyete karşı seyircide bir farkındalık yaratmayı hedefliyor. “Hayatı tıpkı bir oyun izler gibi izleyip geçmeyin!... Hayata seyirci kalmayın!:..”
“Mêrê Şevê” yada “Reşikê Şevê” olarak da bilinen Anadolu ve Mezopotamya’da daha bir çok ismi ve versiyonu olan “Reşê Şevê”, dev gölgeler ve siluetler biçiminde görünen cinler, öcüler ve yaratıklar gibi ruhani varlıklar olarak bilinir. Ve bu varlıklar çocukluktan başlayarak insanlarda psikolojik bir korku ve baskı aracına dönüşmüştür. Halen de onlara dair hikayeler anlatıldığında insanlar ürperirler. “Reşê Şevê” ve üretilmiş diğer bütün isimler Kürtçe gramer olarak “eril”dir.
Yazar olmak ister misiniz?
Yazar olarak tiyatrodunyasi.com ailesine katılmak, yazılarınızı yüzbinlerce tiyatroseverle paylaşmak isterseniz tiyatrodunyasi@tiyatrodunyasi.com adresine mail gönderebilirsiniz...