| Tiyatro Kursu  | Şirket Tiyatrosu
Tiyatro Dünyası
Tiyatro Dünyası Bu Sahnede...
 
Ana Sayfa  |  Hakkımızda  |  Yazılar  |  Haberler  |  Yazarlar  |  Tiyatro Oyunları  |  Tiyatro Grupları  |  Sanatçılar  |  Kaynak  |  Duyuru Panosu  |
Diktatör Uşaklarının Alenen Teşhir Edildiği Oyun: Gergedan
Üstün Akmen



Fransa’da küçük bir kasaba…

Kasabanın meydanındaki “café”de günlerden pazar günüdür ve de vakit (Jean: “Saat 11.30’da buluşacaktık, neredeyse öğlen oluyor” dediğine göre) öğlendir ya da öğlene yakındır, mevsimlerdense yazdır. Yönetmenin metne eklediği prologdan sonra perde açıldığında, “café”nin önündeki terasta neredeyse sahnenin ortasına kadar yayılmış olan sandalyeleri ve karakterleri gördük. Derken, çok uzaklardan gelen, ancak hızla yaklaşan bir gürültü, bir vahşi hayvan soluması ve hayvanın koşarken çıkardığı sesler duyuldu. Jean: “Hiii, bir gergedan” diye inlediğinde, 18. İstanbul Tiyatro Festivali sırasında izlenilen Eugène Ionesco (1909-1994)’nun Théâtre De La Ville-Paris yapımı “Rhinocéros/Gergedan”ının konu gelişimi başlamıştı. Gergedanlar çoğaldı, bir kedi ezilerek öldü, giderek somutlaşan duruma karşı, ahalide görüşler üredi: “Yok canım mümkün değil, öyle değildir” dendi, oysa gergedanlar kasabayı sarmıştı.

GERGEDANLAŞMAK
Kasaba sakinleri, gergedan tehlikesinden pek etkilenmedi, ancak çok geçmeden, insanlar önce usul usul, sonra giderek artan bir hızla gergedana dönüşmeye başladı. Bu dönüşümü dehşetle izleyenler olduğu gibi, zamanla değişime ayak uydurmaya, gergedanların erdemlerinden söz etmeye başlayanlar da ortaya çıktı. Günlerden bir gün, gergedanın biri, hukuk kitapları basan büyük bir yayınevine daldı, içerdekiler canlarını zor kurtardı. Orada bulunan Madam Boeuf, yayınevini basan gergedanı tanıdı, ona sevgi ile böğüren gergedanın Madam Boeuf’ün kocası olduğu anlaşıldı. İtfaiye alarma geçerken, Botard, başlangıçta hiç aldırmadığı olayın telaşı içinde: “Tüm sorumluların adlarını da biliyorum ben. Hainlerin adlarını. Kimse aldatamaz beni. Bu provokasyonun amacını ve anlamını da açıklayacağım size! Bir bir düşüreceğim bunu başlatanların maskelerini (Kitaplığımdaki son baskısı: “Gergedanlar”/Eugène Ionesco-Toplu Oyunları 4-MitosBOYUT Tiyatro Yayınları, Mayıs 2000/Hasan Anamur çevirisi)” diye bağırıyordu.

“BÖYLE BİR OLAY TÜRKİYE’DE BİLE OLMAZ” DEMEYİN SAKIN
İşin özü şuydu ki, oyun, yazarın modern dünyaya ve bu dünyada farklı suretlerle karşımıza çıkan totaliterliğe getirdiği belki de en sert eleştirilerden birini sinesinde barındırmaktaydı. “Gergedan”ın 1960-1961 sezonunda Devlet Tiyatrosu’nca sahneye taşındığını salona girmeden önce Sevgili Başar Sabuncu anımsattı, başrolde (ışıklar içinde uyusun) Kerim Afşar vardı. Ben Devlet Tiyatrosu’nun İstanbul yaz turnesini yakalayamamış, dolayısıyla oyunu kaçırmıştım, ama aynı eser 1963 yılında Ataç Yayınevi tarafından yayınlanınca Fikret Adil’in çevirinden okuduğumu hatırladım. Ne yalan söyleyeyim, okuduktan sonra hiç de etkilenmemiş, çevremdeki gergedanları sezememiştim. Devlet Tiyatrosu yapıtı, bu kere Kerim Afşar’ın rejisiyle 1980 yılında sahneledi, Zafer Ergin akıllara kakılacak bir Bérenger çizdi. Tam da 12 Eylül faşizmi yıllarıydı, “Gergedan”ın etkisinde gene tam anlamıyla kalmamışım. Oysa bu kere, 2012 yılının göbeğinde modern dünyadaki totaliterleşme sürecinin gündelik hayattaki gizil pratiklerin deşifre edilmesiyle değil, totaliter toplum düşüncesini canlı biçimde çağrıştırdığı “Gergedan”, kafama ve yüreğime dank etti, anladım. "Gergedan" imgesini Yönetmen Emmanuel Demarcy-Mota (1970) pek güzel kullanmıştı. Oyunu izlerken: “Böyle bir olay Türkiye’de bile olmaz” diyemediğime, yaşadığım ülkeyi gergedanların basışına tanıklık etmekte oluşuma sürekli hayıflandım. Ionesco’nun taaa 1959 yılında yazmış olduğu oyunun, bu ülkede oynanan “oyun”la özdeşleşişine şaştım kaldım.

BÉRENGER NASIL OLDU DA GERGEDANLAŞMADI
Başrolde Serge Maggiani, Bérenger’nin etrafındaki tüm insanların aşama aşama "gergedanlaştığı" bir dünyada ayakta kalmaya çalışışını başarıyla yansıttı. Gene de, bana öyle geldi ki, söz konusu toplu dönüşümün gerçekleştiği dünyamızda, onun sergilediği tutum da açık bir muhalefet ya da başkaldırıdan çok, çaresizlikti. Öyle ki, Bérenger'nin "gergedanlaşmaması", bir noktada ona acı veren bir olgu oldu. Bérenger büyük bir kahraman olduğu için değil, bir türlü gergedanlaşamadığı için "insan" kalmayı seçti, dolayısıyla da oyunun sonunda boyun eğmeyerek: “… Son insanım ben, sonuna kadar da insan kalacağım! Teslim olmuyorum” deyip insan kalmayı yeğlemesi, bende nedense ironik bir etki yarattı. İnsanlar yalnızca gergedanlara benzemekle kalmamış, gerçekten de gergedanlaşmışlardı. Kendimi kandırmadım, söz konusu dönüşümün çaresi, kendi kurtuluşunu örgütleyen birey değildi.

TAKIM OYUNCULUĞU VE KOREOGRAFİK MİZANSEN
Ionesco’nun, insanlığın durumunun “absürtlüğüne” karşı duyduğu metafizik üzüntü, Emmanuel Demarcy-Mota’nın yoğun şiirsellik taşıyan sahne diliyle sahneye aktarılmıştı. Ev Kadını’nın kedisine cenaze töreni tablosu, Ionesco’nun dediği gibi sanki “kendi başına kısa bir perde” anlamındaydı. Demarcy-Mota, sahneleme ve dramatik metni bir gösterim metni haline getirmiş, “Gergedan”, söylemin gösterimi olduğu kadar gösterimin söylemi halini almıştı. Ionesco’nun metnini teatral üretimin içine işletmiş, sahnelemesinde alışılagelenin dışına taşarak yansıtmacı (mimesis) bir söyleme dönüştürmüştü. Takım oyunculuğu ibret alınacak kadar mükemmel, koreografik mizansen fevkalade başarılıydı. Céline Carrère, Daisy’nin çoğunluktan yana tavır alışını özellikli bir biçem içinde canlandırırken Yves Collet’in sahne tasarımı, oyuncuyu oynatan, rejiyi yönlendiren bir konsept oluşturmuştu. Gene Collet’nin imzasını taşıyan 3 ön ışık, 3 tepe ışığı ve toplam 36 spotlu yan ışıkla yarattığı ışık tasarımı, oyunun ruhsal durumunu tablo tablo seyirciye ulaştırdı. Işık, görsel-biçimsel boyutlarıyla ve kompozisyon olarak fevkalade doğruydu. Dolayısıyla izleyicinin aklı ve duyguları güçlü bir şekilde ışıktan da etkilendi.

Kısacası, bu kere iyice anladım: “Gergedan”da felaket, bireysel duyguya indirgenmişti.

Üstün Akmen
Evrensel


Yazarın Tüm Yazıları


Paylaş      
Yorumlar

Bu Oyun Hakkındaki Görüşlerinizi Paylaşın !

İsim
Mail  (Yayınlanmayacak)
Yorum
Güvenlik Kodu= 623
Lütfen bu kodu yandaki kutuya yazınız
 

    Son Eklenen Yazılar     En Çok Okunan Güncel Yazılar
27 MART… UMUDUNU ARAYAN BİR GÜN (Ahmet Yapar)
YOKLAMA LİSTESİ (Skeç)
    Tüm Tiyatro Yazıları

    Bu Tarihte Yayınlanan Diğer Yazılar
    Bu yazının yayınlandığı tarihte gündemdeki diğer yazılar aşağıda listelenmiştir...

  • Güngör Dilmen Taziye Sayfası - Başsağlığı Mesajınızı Yazın (Taziye Sayfası) - 7/8/2012
  • Kubilay Aktulum'un Metinlerarası İlişkiler Yapıtı Üzerine (Serkan Fırtına) - 7/4/2012
  • Ordu'da Karikatürümüz Sahnelendi: Eşeğin Gölgesi (Üstün Akmen) - 7/4/2012
  • Oh Canıma Değsin Aristophanes! (Nedim Saban) - 7/3/2012
  • Aydın Üniversitesi'nde Barut Fıçısı (Üstün Akmen) - 6/27/2012
  • Zürih Balesi'nin Müziksel Görselliği: … Ve Rüzgardan Sakındı (Üstün Akmen) - 6/27/2012
  • DEUTSCHES SYMPHONİE ORCHESTER'İ VE HÜSEYİN SERMET'İ DİNLEDİK (Üstün Akmen) - 6/27/2012
  • Oyun Atölyesi ! Özür Dile ve Bilet Paralarını İade Et! (Melih Anık) - 6/23/2012
  • Başarıyla Kotarılmış Bir Aile Dramı… Limonata (İhsan Ata) - 6/20/2012
  • TEB Başkanı'ndan Othello'dan Hamlet'e Unutuş'un Tiradı (Melih Anık) - 6/20/2012
  • Diktatör Uşaklarının Alenen Teşhir Edildiği Oyun: Gergedan (Üstün Akmen) - 6/20/2012
  • Kemanda Derinlik ve Zenginliğin Erbabı: Anne-Sophie Mutter (Üstün Akmen) - 6/20/2012
  • Müzikli Okuma Tiyatrosu Örneği: Şirin Değil, Daha da Beterdim (Üstün Akmen) - 6/20/2012
  • FIRTINA ÖNCESİ SESSİZLİK (Nedim Saban) - 6/17/2012
  • Anason Ve Yasemin (İhsan Ata) - 6/13/2012
  • Kafka'nın Maymunu ve Çok Üzgünüm Üstün Akmen… (Melih Anık) - 6/13/2012
  • Gülan ve Yeni -Proje-si: Y.Çıktığım Gün Sakin ve Serin Bir Sabahtı (Melih Anık) - 6/13/2012
  • -Mal Bulmuş Mağribi- Olmak ya da Olmamak (Üstün Akmen) - 6/13/2012
  • Ordu Belediyesi Çocuk ve Gençlik Tiyatroları Festivali'ndeydim (Üstün Akmen) - 6/13/2012
  • Hah hah haay Aksaray (Seyhan Arman) - 6/11/2012
  • Çok Kısa Yazı (Arda Aydın) - 6/11/2012
  • Dön Baba Dönelim, Bir Forma Dönüşelim: HANS YA DA HEIRI (Üstün Akmen) - 6/6/2012
  • Kızıl Peter Hayvansa, Peki Biz Neyiz: KAFKA'NIN MAYMUNU (Üstün Akmen) - 6/6/2012
  • Tanrıların Kıvılcımını Başımıza Taç Ettik: Beethoven 9. Senfoni (Üstün Akmen) - 6/6/2012
  • Seyirci Saatli Bomba! (Seyhan Arman) - 6/5/2012
  • Lüküs Hayat ve had bilmek! (Seyhan Arman) - 6/5/2012
  • Devlet ve Tiyatro İlişkileri (I) (Savaş Aykılıç) - 6/5/2012
  • Modern Anti Kahraman HAMLET (Cüneyt İngiz) - 6/4/2012
  • Gergedanlaşmak Ya Da Gergedanlaşmamak (Cüneyt İngiz) - 6/4/2012
  • İbrahimbekov-Arkadaş Arıyorum / Oyuncular Tiyatro Grubu (Melih Anık) - 6/1/2012
  • Opera, Bale, Akrobasi, Jimnastik Harmanı Bir Anlatı: ORPHEO (Üstün Akmen) - 5/30/2012
  • Shakespeare'in Kahramanı Uçurumun Eşiğinde: HAMLET (Üstün Akmen) - 5/30/2012
  • 11.Profilo Alışveriş Merkezi Liselerarası Tiyatro Buluşması sona erdi (Adnan Tönel) - 5/29/2012
  • Muhafazakâr sanat arayışları: Money, money, money (Nedim Saban) - 5/28/2012
  • Mekan Artı'da -Hayatımın Performansı- (Melih Anık) - 5/25/2012
  • GEZEGENLER + ANNELER + VANYA DAYI (Üstün Akmen) - 5/23/2012
  • Bir Nehir Gibi (Yurdagül Yurtseven) - 5/20/2012
  • Bu Çığlığa Kulak Verin! -Şiddet Üçlemesi 1 – Ayna…- (İhsan Ata) - 5/20/2012
  • Doğru Kişilerin Yanlışları (Nedim Saban) - 5/20/2012
  • Sanatın Konservesi Olur Mu? (Üstün Akmen) - 5/19/2012
  • Eskişehir'de Bir Hafta Sonu-2 (Eskişehir BB Şehir Tiyatroları) (Melih Anık) - 5/18/2012


  • Tiyatro Kursu Başlıyor!
    12 Şubat'tan itibaren her PAZARTESİ Kadıköy'de!
    Çalışanlara yönelik hobi sınıfı!



    Duyuru Panosu!



    Son Eklenen Tiyatro Oyunları

         Güncel Yazılar

    Yazar olmak ister misiniz?
    Yazar olarak tiyatrodunyasi.com ailesine katılmak, yazılarınızı yüzbinlerce tiyatroseverle paylaşmak isterseniz tiyatrodunyasi@tiyatrodunyasi.com adresine mail gönderebilirsiniz...

    Mail Listemize Üye Olun

         Güncel Haberler
    Tiyatro Maydanoz, Nazım’ın Kadınları ile Sahnede
    Tekin Deniz: Dümbüllü kavuğunu kimseye devretmedi

    Tiyatro Dünyası'nı takip Edin
     
     |  ..