| Tiyatro Kursu  | Şirket Tiyatrosu
Tiyatro Dünyası
Tiyatro Dünyası Bu Sahnede...
 
Ana Sayfa  |  Hakkımızda  |  Yazılar  |  Haberler  |  Yazarlar  |  Tiyatro Oyunları  |  Tiyatro Grupları  |  Sanatçılar  |  Kaynak  |  Duyuru Panosu  |
Türk tiyatrosu ve Münir Özkul (3)
Hayati Asılyazıcı



12 Eylül öncesi terör tırmanıyordu. Buna karşın sıkı yönetim hiçbir şekilde tırmanan faşizm sardırılarına dur demiyordu. Bunun neden böyle olduğunu, 12 Eylül’ün gerçekleştiği gece daha iyi anlayacaktık. Askeri cuntanın yönetime el koymasından sonra bu karmaşık olayların bıçak gibi kesilmesi oldukça düşündürücüydü? Ne var ki yaşam sürecekti. 12 Eylül’den önce Şehir Tiyatroları Yönetimi belirlediği repertuvarı uygulamaktaydı. Hiçbir oyundan ödün verilmiyordu. Bir örnek vermek gerekirse “Karar-71” adlı Cengiz Gündoğdu’nun oyunu Fatih Tiyatrosu’nda Burçin Oraloğlu yönetiminde sahnelendi(1979). Haldun Taner’in “Sersem Kocanın Kurnaz Karısı”(1977), Fakir Baykurt’un yazdığı, Taner Barlas’ın tiyatroya uyarladığı ve yönettiği “Tırpan” adlı oyun(1979-80) gördükleri olağan üstü ilgilerden ötürü tiyatro izleyicisi açısından rekor düzeyindeydi. Karar-71’in sahnelendiği dönemde Fatih Tiyatrosu’nun yönetmeni Münir Özkul’du. Beş sahnenin yerinden yönetim nedeniyle ayrı ayrı yönetmenleri vardı. Tepebaşı Deneme Sahnesi’ni Beklan Algan, Harbiye(Muhsin Ertuğrul) Tiyatrosu’nu Çetin İpekkaya, Üsküdar Sahnesi’ni Oben Güney, Kadıköy Sahnesi’ni Haluk Şevket Ataseven, Fatih Sahnesi’ni Münir Özkul yönetmekteydi. Genel Sanat Yönetmenliği’ni de ben yapıyordum.

Ölüm tehdidi

Karar-71’in oyun kişilerinin bilinen insanlardan oluşması ve 1971 olaylarına gelinişinin sosyo-politik eleştirisini geniş boyutlarıyla yansıtıyordu. Oyun başta sendikaların, siyasal parti üyelerinin, gençlik örgütlerinin olağan üstü ilgisi ve yaşanmış olaylara tepkisi giderek büyüyordu. Bu ilgiye karşı aşırı sağcılarda tiyatroyu ve oyuncuları tehdit etmeye başlamışlardı. Mavi bereli askerler Fatih Tiyatrosu’nu korumaya aldılar. Bununla birlikte hiçbir ölüm tehdidi bizi yıldıramadı ve oyunu oynamayı sürdürdük. Kapalı gişe giden oyunun bir aylık biletleri birkaç saat içinde tükeniyordu. Ölüm tehdidi bazı oyuncuların oyunu bırakmasına neden oldu. Tehditler arttıkça rol bırakan oyuncular çoğaldı; sonunda oyunun yönetmeni Burçin Oraloğlu’da oyunu bıraktı. Bilet satışları durmuyor, rollerin bırakılmasına karşın tekstle rol alan yeni oyuncuların oyunu sürdürmeleri oyuna olan ilginin azalmasını önlüyordu. Öyle bir an geldi ki altı oyuncu rolünü bıraktı. O akşam Münir Özkul sahneye çıktı tıkabasa dolu salon Özkul’u ayakta alkışlamaya başladı. Alkışlar çok uzun sürdü, Özkul konuşmak için ellerini yeniden kaldırdı salon sessizliğe büründü. Münir Özkul: “Altı arkadaşımız oyundan ayrıldı. Ölüm tehditleri devam ediyor. Onların yerlerini alan yeni oyuncularımız ellerinde tekstleriyle çıkıp oynamak zorundalar. Bu durumu kabul ederseniz oyun devam edecek. Etmezseniz oyunu durdurmak zorunda kalacağız. Karar sizin”dedi. Salondaki tüm izleyiciler oyunu görmek istediklerini söylediler. Karar-71, 12 Eylül’e kadar gösterimini sürdürdü.

1979-80 dönemi sona ermeden Münir Özkul yeni bir oyunun provalarına başladı. Bu oyun geleneksel tiyatromuzun anonim bir yaratısı olan Kanlı Nigar’dı. Bilindiği gibi bu orta oyununu alıp daha çağdaş biçimde tiyatroya uyarlayan Sadık Şendil’di. Şendil oyunun Şehit Tiyatrolarında oynanmasını istemediği için, bizde anonim olarak bilinen benim elimdeki metni, oyunun yönetmeni olan Deniz Uyguner’e vererek bu anonim biçimi üzerinde çalışmasını söyledim. Provalar, bu oyun üzerinde yapılmaya başlandı. Sadık Şendil’in yazdığı, Deniz Uyguner’in yönettiği ilk “Kanlı Nigar” oyunu Altan Karındaş-Münir Özkul Tiyatrosu tarafından Sıraselvilerdeki Arena Tiyatrosu’nda oynandı(1968). Şehir Tiyatrosu’nun yapımı olan “Kanlı Nigar” dönem sonu oyunu olarak tamamlandı ve İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı adına Rumeli Hisarı’nda altı kez festival yararına oynandı. Oyun, olağan üstü ilgi gördü. Münir ve arkadaşları bu geleneksel oyunumuzu doruğa taşıdılar.

‘Paşam da paşam’

12 Eylül 1980 darbesi gerçekleşti. Belediye Başkanlığı’na aşırı sağcı Akansel adlı paşa getirildi. Ekim’de Şehir Tiyatroları’nda oynanması için “Kanlı Nigar” provaları alındı. Belediyeden Akansel’in gönderdiği iki subay, provalardan birini izlemek için Muhsin Ertuğrul Tiyatrosu’na geldi. Provayı izlemek istediklerini Münir Özkul’a söylediler. Bu bir sahne provası değildi, Münir’i sıkıntı basmıştı. Bir süre sonra subaylardan biri, “paşam da paşam” tümcesinin oyundan çıkarılmasını istedi. Münir Özkul’un tepesi attı: “ Siz izin almadan benim yatak odama(çalışma odası) hangi cürretle giriyorsunuz? Ben provayı kesiyorum ve bu oyunu oynamayacağım” dedi. Gerçekten de Münir Özkul provayı yarıda kesti ve istifa dilekçesini yazıp tiyatrodan ayrıldı. 12 Eylül darbesine tepki göstererek istifa eden tek sanatçı oldu. Ben ve on dört arkadaşım ise 2004 antidemokratik yasa ile tiyatrodan uzaklaştırıldık...

Hayati Asılyazıcı
Aydınlık


Yazarın Tüm Yazıları


Paylaş      
Yorumlar

Bu Oyun Hakkındaki Görüşlerinizi Paylaşın !

İsim
Mail  (Yayınlanmayacak)
Yorum
Güvenlik Kodu= 26
Lütfen bu kodu yandaki kutuya yazınız
 

    Son Eklenen Yazılar     En Çok Okunan Güncel Yazılar
27 MART… UMUDUNU ARAYAN BİR GÜN (Ahmet Yapar)
YOKLAMA LİSTESİ (Skeç)
    Tüm Tiyatro Yazıları

    Bu Tarihte Yayınlanan Diğer Yazılar
    Bu yazının yayınlandığı tarihte gündemdeki diğer yazılar aşağıda listelenmiştir...

  • Buruk Olmayan Ezgi - Largo Desolato (Gülin Dede Tekin) - 10/5/2012
  • Gözü Matematikten Yılmış -Tuhaf Tabiatlı Çocuk-, Bedri Rahmi EYÜBOĞLU ve Tek Kişilik Yaşam Oyunu (Murat Örem) - 10/4/2012
  • Çirkin - Devlet Tiyatroları (Gönenç Kaytaz) - 10/4/2012
  • Perdeler açılırken İstanbul Şehir Tiyatroları (Hayati Asılyazıcı) - 10/2/2012
  • Ankara Devlet Tiyatrosu'nda Tennesse Williams: Sırça Kümes (Üstün Akmen) - 10/2/2012
  • Dertsiz Oyun'un Derdi - Yiğit Sertdemir - Altıdan Sonra Tiyatro (Melih Anık) - 9/25/2012
  • Sanat Dünyamızın Ördek Tecavüzcüler (Nedim Saban) - 9/24/2012
  • Benim de Babaannemin Başı Bağlıydı (Nedim Saban) - 9/24/2012
  • 10. Kıbrıs Tiyatro Festivali İNADINA Sürmekte... (Üstün Akmen) - 9/19/2012
  • Türk tiyatrosu ve Münir Özkul (4) (Hayati Asılyazıcı) - 9/15/2012
  • Türk tiyatrosu ve Münir Özkul (3) (Hayati Asılyazıcı) - 9/15/2012
  • Türk tiyatrosu ve Münir Özkul (2) (Hayati Asılyazıcı) - 9/15/2012
  • Türk Tiyatrosu ve Münir Özkul (1) (Hayati Asılyazıcı) - 9/15/2012
  • Ay Işığı Manastırı'ndan Çıktık Yola, Şimdi Gelelim AKM-SA'ya… (Üstün Akmen) - 9/12/2012
  • Merhamet, Hava Gibi Gereksinimimizdir'in Öyküsü: Reis Bey (Üstün Akmen) - 9/12/2012
  • Bale akşamlarından izlenimler (Rengin Uz) - 9/3/2012
  • NELER OLUYOR? YİNE NELER OLUYOR? (Cüneyt İngiz) - 9/2/2012
  • AKPaketiyatrosu (Ne Paketmiş!) (Yurdagül Yurtseven) - 8/29/2012
  • Ne Şam'ın Şekeri, Ne Arabın Yüzü: Kargaşa (Üstün Akmen) - 8/29/2012
  • Tiyatro Yanetki'den Doğrudan Etkili Bir Oyun: Yalnız Batı (Üstün Akmen) - 8/29/2012
  • TİYATRO VE DEVLET II (Savaş Aykılıç) - 8/22/2012
  • MÜŞFİK KENTER USTAYI GURBETE YOLCU ETTİK (Üstün Akmen) - 8/22/2012
  • Rengin Uz, Müşfik Kenter'i Yazdı: O KADAR SAHİCİ VE YAKINDI SESİ… (Rengin Uz) - 8/18/2012
  • YENİ SEZON (Nedim Saban) - 8/17/2012
  • Kemal Başar, Müşfik Kenter'i Yazdı: İnsan Ol! (Kemal Başar) - 8/16/2012
  • Arda Aydın, Müşfik Kenter'i Yazdı: İnsan Ol! (Arda Aydın) - 8/15/2012
  • Müşfik Kenter Taziye Sayfası - Başsağlığı Mesajınızı Yazın (Taziye Sayfası) - 8/15/2012
  • LEFKOŞA'NIN TİYATROSUNA DOKUNULAMADI (Üstün Akmen) - 8/15/2012
  • Bodrum'a sanat, Kale'ye bale yakışıyor (Rengin Uz) - 8/11/2012
  • (Tiyatroda) Beyin Yıkama (Melih Anık) - 8/3/2012
  • Shakespeare - Antonius ve Kleopatra'da -Kadın- (Melih Anık) - 8/3/2012
  • Epik Tiyatro'nun Öncüsü: Bertolt Brecht ve Cesaret Ana (Özlem Özmen) - 7/26/2012
  • Zürih Balesi'nin Müziksel Görselliği: … Ve Rüzgardan Sakındı (Üstün Akmen) - 7/26/2012
  • Deutsches Symphonie Orchester'i ve Hüseyin Sermet'i Dinledik (Üstün Akmen) - 7/26/2012
  • MUHAFAZAKAR KUMPANYA'NIN ASİSTÇİLERİ VE GOLCÜLERİ (3) - Kendi Kalesine Gol Atanlar (Kemal Oruç) - 7/23/2012
  • Enver Aysever ile İskender Pala Söyleşti (Melih Anık) - 7/23/2012
  • Namussuzum gidicem buralardan (Fatma Babuşçu) - 7/21/2012
  • Ergin Orbey Taziye Sayfası - Başsağlığı Mesajınızı Yazın (Taziye Sayfası) - 7/19/2012
  • EY KÜLTÜRÜMÜN BAKANI DE BANA: AKM, AKM Mİ OLACAK, YOKSA -SAKM- Mİ? (Üstün Akmen) - 7/18/2012
  • Orda Bir Köy Var Uzakta! (Nedim Saban) - 7/16/2012
  • 70'ime Adım Attım, 69 Yılımı Kuyunun En Dibine Sarkıttım (Üstün Akmen) - 7/11/2012


  • Tiyatro Kursu Başlıyor!
    12 Şubat'tan itibaren her PAZARTESİ Kadıköy'de!
    Çalışanlara yönelik hobi sınıfı!



    Duyuru Panosu!



    Son Eklenen Tiyatro Oyunları

         Güncel Yazılar

    Yazar olmak ister misiniz?
    Yazar olarak tiyatrodunyasi.com ailesine katılmak, yazılarınızı yüzbinlerce tiyatroseverle paylaşmak isterseniz tiyatrodunyasi@tiyatrodunyasi.com adresine mail gönderebilirsiniz...

    Mail Listemize Üye Olun

         Güncel Haberler
    Tiyatro Maydanoz, Nazım’ın Kadınları ile Sahnede
    Tekin Deniz: Dümbüllü kavuğunu kimseye devretmedi

    Tiyatro Dünyası'nı takip Edin
     
     |  ..