İstanbul Büyükşehir Belediyesi internet sitesinde 28 Ocak'ta gerçekleşecek 168 sanatçı ve teknik elemanı kapsayan “herkese açık” hizmet alımı ihalesiyle ilgili tartışmalar sürüyor.Tiyatro sanatçısı ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş’ın sanat danışmanı Kenan Işık, Yön Radyo'da yayınlanan "Deniz'in Dalgası" programının konuğu oldu. Deniz Özen'in sorularını yanıtlayan Işık, ihalenin zorunluluktan kaynaklandığını savundu.

İşte bu röportajın bazı bölümleri…

Deniz Özen : Kültür sanatın gündeminde, Şehir Tiyatroları’na ihale yöntemiyle sanatçı alımı konusu var.. Biz de kültür sanat programı olarak, konuyu, muhataplarıyla irdelemek istedik. Her şeyden önce tiyatrocu kimliği olan biri olarak, siz nasıl değerlendiriyorsunuz bu konuyu...

Kenan Işık : Bu iki yıllık, iki yıl önce başlamış bir süreç. 5018 sayılı kanunla Şehir Tiyatroları’nın statüsü değişti.. Eskiden 30 konuk sanatçı ve her yıl belli sayılarda artan yevmiyeli sanatçı çalıştırma imkanına sahipti Şehir Tiyatroları. Fakat getirilen yasal zorunluluk nedeniyle, bu imkan ortadan kalktı. Böyle olunca da, bir çözüm arandı herhalde... Çünkü ben bu meselinin içinde 10-15 gündür varım, şimdi öğreniyorum ne olup bittiğini. Ama araştırdığım zaman öğrendiğim şey, bu ihaleyle, aslında buna ihale değil de hizmet alımı demek lazım, ihale sözü, sanat sözüyle yanyana hiç de hoş durmuyor hakikaten. Bunu eleştiren insanlar, özellikle de sanatçılar çok haklı.. Hakikaten ihaleyle alınmış olmak, onur kırıcı bir hal doğuruyor. Ama neticede bu, bir zorunluluk, başka bir türlü mümkün değil. Çünkü bu ihale usulüyle, örneğin Bolşoy Balesi de belediyenin davetiyle geldi bir gösteri yaptı. Fazıl Say mesela yine ihale usulüyle piyano resitali yaptı, belediye ancak öyle para ödeyebildi Fazıl Say’a... Mustafa Sandal, Ahmet Özhan konserleri, Anadolu Ateşi yani tüm bunlar ihale usulüyle oldu, başka türlü para ödeyemiyordu çünkü belediye... Sanatçılara para ödeyebilmesi için, yegane açık kapı bu.. Doğal olarak da Şehir Tiyatroları’nda kadrolu sanatçıların dışında istihdam edilecek –ki bu da gerekiyor, özellikle de müzikal oyunlarda - sanatçılara ödeme yapmak için, iki sene önceki konuk sanatçı ya da yevmiyeli sanatçı olarak ödeme yapabilme şansı ortadan kalkınca, 5018 sayılı yasayla buna bir çözüm arandı, “ancak böyle ödeyebiliriz” denildi ve o günden beri de böyle ödeniyor...

Deniz Özen : Yani tiyatrocular “ihale ile sanatçı alınamaz” derken bu bilgiyi mi bilmiyorlar?

Kenan Işık : Şeklen buna itiraz ediyorlar, ki bu da doğaldır. Ben de geçen sene bir oyun koydum sahneye Şehir Tiyatroları’nda ve ücret almadım. Yani bu ihale konusu can sıkıcı, netice itibariyle bir sanatçısınız. Fakat, bu sene Aziz Nesin’in “Yaşar Ne Yaşar ne Yaşamaz”ını sahneye koydum, tiyatro idaresi doğal olarak dedi ki, “Bir sözleşme yapmamız lazım. Aksi takdirde sen prova yaparken bir kazaya uğrasan hayatını kaybetsen, senin mirasçıların bizi dava edecek usulsüz çalıştırıldı diye. Bu yüzden seninle bir sözleşme yapmak lazım, parayı da ancak böyle ödeyebiliyoruz...” Bu durumda ben doğal olarak ya oyunu sahneye koymaktan vazgeçecektim –ki Aziz Nesin’in oyunu sahnelemek konusunda bana vasiyeti de vardı- ya da kabul edecektim. Neticede ben bu oyunu yaptım ve doğal olarak da ihale kapsamının içine girdim, tıpkı diğer sanatçılar, örneğin Bolşoy Balesi sanatçıları ya da Başak Sabuncu gibi, o da bir piyes yaptı böyle.. Yani şu anda diyelim ki bu ihale yapılmamış olsa, Şehir tiyatrolarının en az beş altı oyunu, -ki bunların içerisinde Lüküs Hayat, Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz, Çehov’un Üç Kız Kardeş gibi oyunları da var- hiç repertuar olamazdı. Şimdi biz, “bu ihale yasasına itiraz ediyoruz hadi bunu kaldıralım, bu olmasın” dersek, Şehir Tiyatroları bu oyunları oynayamaz duruma gelecek. Buna halkın tepkisi ne olacak onu da merak ediyorum.. Yani burada mesele biraz derinlemesine, ayrıntısıyla öğrenilseydi, belki bu kadar çok nida kopmazdı gibi geliyor bana.. Yine de söylüyorum, hakikaten ihale sözcüğü ile sanat sözcüğü, oyuncu, sanatçı sözcükleri yanyana pek şık durmuyor, çok doğru. Fakat bunun çözümü için de uğraşılıyor. Bunun çözümünün olabilmesi için Şehir Tiyatroları’nın tekrar eski statüsüne kavuşturulması lazım, 5018 sayılı yasanın dışına çıkarılması lazım.. Yani Şehir Tiyatroları, tekrar bir yasa ve yönetmelik değişikliğiyle farklı bir yapıya kavuşturulabilir. Böylece, şu anki yapı içerisinde zorunlu olarak uygulanan bu sistem de ortadan kalkar. Ben, sanat danışmanı olarak Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş ile de bu konuyu birkaç kez görüştüm. Bu meselenin ardına düştü, benim yanımda birkaç kez Maliye Bakanı ile görüştü.. Yani öyle umuyorum ki kısa süre içerisinde bu mesele, bu geçici çözüm, ortadan kalkacak.

Deniz Özen : Tiyatrocular biraz da yönteme tepkililer.. Yani “en ucuz Hamlet oynayan oyuncu mu kadroya alınacak?” gibi yönteme ilişkin eleştirileri var../

Kenan Işık : Bizim ülkemizde bazı şeyler, ilerisi düşünülmeden yapılıyor. Mesela yeni kurulan üniversitelerde, hava olsun diye midir nedir, hep konservatuarlar, oyuncu yetiştiren bölümler açılıyor.. Zannediyorum şu anda böyle 16 tane var.. Her birinden en az yılda 10 mezun olsa, yılda 160 oyuncu adayı eder. Bu 160 oyuncu adayını nerede istihdam edeceksiniz? Onların tiyatrodan başka bir alanları yok, ancak bir sahne bulacaklar da oynayacaklar. Özel tiyatro yapmaları çok zor, çünkü tiyatro pahalı bir iş, kar getiren bir iş değil, bunun altından kalkmaları çok zor. Bunların yegane umudu Şehir Tiyatroları’nın işte bu açık kadroları... Devlet Tiyatrosu’na, böyle bir yasa olmadığı için zaten giremez... Devlet Tiyatrosu’nda şu anda oyuncu olmak, Kültür Bakanı olmaktan daha zor. Ama Şehir Tiyatroları’nın böyle bir imkanı vardı iki sene önce ve bu imkan da bu ihale yoluyla devam etti aslında. Yine genç konservatuar mezunları gelip burada, ihale yoluyla işçi statüsüne girerek oyunlarını oynuyorlardı. Mamafih Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz’da başrolü oynayan arkadaşımız da böyle... Neticede bazı arkadaşlarımız, tiyatroda hakikaten iş bulamayan, iş bulmakta zorlanan genç yeni mezunlarımız, televizyonlarda bir şekilde çalışmanın ağırlığına düşüyorlar. Yani burada neresinden bakarsanız bakın bir uyumsuzluk var. Zaten sahneler yetersiz. Siz her sene 15 oyuncu alsanız, 10 sene sonra 150 oyuncu eder. Şehir Tiyatroları’nın istihdam edecek durumu yok, bu oyuncular boşta kalır zaten. Şehir Tiyatroları’nın mevcut 200 kişilik bir oyuncu kadrosu var, bunun 350 olduğunu düşünün. Peki hangi sahnelerde bunlara iş bulacaksınız? Sahneler var mı? Hayır.. Sahneler yapalım –ki yapılıyor, Kadir Topbaş’ın özellikle sahneler konusunda müthiş hassasiyeti var-. Üsküdar’da yeni bir sahne yapılıyor, son derece modern...Ama ne kadar yapabiliriz bunu? Seyircinin tiyatroya ne kadar ilgisi var? Bu ilgiyi arttırmak için ne yapmamız lazım? Şimdi, Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz, uzun yıllardır belki de ilk defa bilet çıktığı gün bitiyor, kapalı gişe oynuyor. Yani şimdi ihale olmasa, bu çocuklar olmasa, başrolü oynayan Mert, bu kadar yetenekli bir çocuk, böyle giremezse Şehir Tiyatrosu’na başka türlü giremez ki, ancak hizmet alımıyla girebiliyor. Şimdi Mert bu oyuna giremezse, bu oyun oynanmazsa, kapalı gişe oynayan bir oyun repertuardan kaldırılmak zorunda kalacak. Yani neresinden bakarsanız bakın bir şeyi tercih etmeniz lazım. Ya oyunların devam etmesini tercih edecekseniz ya da bu oyunlar oynanmayacak. Ama tiyatro böyle bir şey de değil. Mesela bir oyun vardır ki, iki metre boyunda zenci birine ihtiyacının vardır ve tiyatroda onu bulamazsınız, o yüzden sizin açık bir kadronuz her zaman olması lazım. Şu ya da bu şekilde o iki metre boyundaki zenciyi alıp oynatmanız için böyle bir şansınız olması lazım. Eskiden yevmiyeli ya da konuk sanatçı olarak böyle bir imkan vardı ama o imkan 5018 sayılı yasa ile ortadan kalkınca, belediye de doğal olarak böyle bir çözüm yoluna gitmiş. Bu çözüm yoluyla da ancak olabiliyor.. Yani tiyatroyu bir başka meslekle, başka bir mecra ile karıştırmamak lazım..

Deniz Özen : İşte tam da bu yüzden sanatçılar tepkili..

Kenan Işık : Biliyorum, şimdi pek çok sanatçı, “vay anasını böyle olur mu?” diyor ama, o sanatçıyı yarın kalkıp da Şehir Tiyatroları’nda diyelim ki Hamlet oynamak istese, ancak öyle oynayabilecek.


Deniz Özen : Yani biraz da zorunluluk diyorsunuz siz..

Kenan Işık : Biraz değil, tamamen zorunluluk...Elbette bu ismin, yani şeklen yakışıksız olan bu durumun ortadan kaldırılması için çaba göstermek lazım -ki o çaba da gösteriliyor-. En azından sanat danışmanı olarak böyle bir çabanın içinde olduğunu Kadir Topbaş’ın söyleyebilirim.

Deniz Özen : İstanbul Büyükşehir Belediyesi internet sitesinde yer alan ilanda –tiyatrocuların bir kısmı da buna tepkililer- oyuncular için “adet” sözcüğü kullanılıyor, “5 adet oyuncu” gibi.. Sanatçılar da, hakarete uğradıklarını düşünüyorlar.

Kenan Işık : Çok doğru.. “Adet” ne demek? Böyle değil ki, zaten bellidir alınacak oyuncu, zaten alınmıştır da. O ancak bir prosedüre uygunluğu açısından, yani yarın öbür gün bir müfettiş gelip de “siz usulsüz bir iş yapıyorsunuz” demesin diye, belediyenin hukukçuları ya da amirleri böyle bir yönteme başvurmuşlar. Ama yazarken bunu böyle yazmak daha da ayıp. Doğal olarak sanatçı da buna itiraz ediyor, ne demek “adet”.. Çok haklasınız, tabi ki sanatçı da haklı... Ben 4 ay çalıştım bana 2 bin 500 lira verdiler, bugün bir gazetede gördüm, “Kenan Işık ayda 2 bin 500 lira arttıran var mı?” diyor. Benim için de çok ağır bir şey bu. Ya “Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz”ı sahneye koymaktan vazgeçeceksin ya da böyle bir hakareti işiteceksin, başka bir çare yok. Tamam bu 5018 sayılı yasa, devletin bütün kurumları için rasyonel bir yasa olabilir, yani herşey tek elde toplanıyordur vs, ama tiyatro gibi kendine özgü bir kurumun bu yasanın kapsamının dışında olması lazımdı. Yani bu yasa yürürlüğe girdiği zaman birilerinin çıkıp, tiyatronun kendine özel bir işleyişinin olduğunu, bu yüzden söz konusu yasa kapsamına girmemesi gerektiğini anlatmaları gerekiyordu. Ama bu olmamış. Kusuru kimde bulacağız şimdi? Mamafih bazı kurumlar o yasanın dışında tutuldu...

     Güncel Haberler

Tiyatro Maydanoz, Nazım’ın Kadınları ile Sahnede

• Medea'ya Göre Ahlak, Eskişehir'de
• "İyilik Yayıncılığı" İsimli Sosyal Sorumluluk Projesi, Bir Çok Sevilen İsmi Bir Araya Getirdi
• Boğaziçi Üniversitesi Oyuncuları (BÜO), Shakespeare Soruşturması ile dijital ortamda seyirci ile buluşuyor!
• KüçükÇiftlik Bahçe Tiyatrosu'ndan Müjde: Perdeler Açılıyor, Tiyatro Sezonu Başlıyor
• İzmir Bağımsız Tiyatrolar İnisiyatifi'nde İkinci Yıl Başlıyor
• Amadeus, Zorlu PSM'de Başlıyor
• Sesin Görselleştiği Bir Performans: Podacto Stüdyo, Yakında BluTV'de
• 27 Mart 2021 Dünya Tiyatro Günü Ulusal Bildirisi (Metin Akpınar-Müjdat Gezen)
• 27 Mart 2021 Dünya Tiyatro Günü Uluslararası Bildirisi (Helen Mirren)
• Şehir Tiyatroları Dünya Tiyatro Günü'nü 'Melek' ve 'Benim Güzel Pabuçlarım' ile Kutluyor
• 27 Mart Dünya Tiyatro Günü'nde DasDas'tan Okuma Tiyatrosu
• Ankara Tiyatro Dayanışması'ndan 27 Mart Dünya Tiyatro Günü Etkinliği
• 'İlelebet… Bir Atatürk Hikayesi' Sahneport'ta Tiyatroseverlerle Buluşuypr
• Şehir Tiyatroları, Özel Tiyatrolara Kasım Ayında da Sahnelerinde Yer Veriyor

Tekin Deniz: Dümbüllü kavuğunu kimseye devretmedi