KRAL "NİYE" ÇIPLAK KALDI?
Dünyadaki en önemli iş, herhalde çocuklara yönelik yapılandır. Çünkü onlar yarınımızdır ve herkes yarınının bugünden güzel olmasını ister. İşte bu sebeple bir çocuk oyunu yazdım -Kimilerinin "Gel bunu büyük oyunu yapalım." dediği. Aslına bakarsanız beni de cezp etmiyor değildi bu düşünce; fakat kazanılması gereken önce çocuklardı. Çünkü onların aydınlığa aç beyinleri ve henüz kirlenmemiş ruhları ile yarının temelleri olduklarını düşündükçe bu oyunun çocuklar için yazılmış olması beni bir kez daha heyecanlandırıyor.
Bir "Cumhuriyet" düşünün ki, o halkından, halkı hakkından habersiz, bir "Devlet" düşünün ki başkanı ondan, o başkanından ayrı... Bir "Türkiye" düşünün ki, başbakanı ülkesini pazarlayan, vatandaşını azarlayan... Atatürk Türkiye' sinde böyle bir manzara git gide içime oturur olmuştu. Az önce bahsettiğim her türlü heyecanın ötesinde, sessiz kalmak "İhanet" gibi geliyordu bana.
Yaklaşık dört yılımı verdiğim bu oyun, siyasiler tarafından her gün oynandığı için, hükümetin ancak "Genel tutumunu" ve "Anlayışını" hedefleyerek kaleme alınabildi. Çünkü gündemi birebir anlatmaya niyetlendiğinizde saatlere sığmayacak bir dolu sayfa birikiyor insanın elinde. Bu nedenle onların izledikleri yolu, seyirciye en basit haliyle söylemeyi tercih ettim. Toprak satışı, AB ve kriterleri, yabancı sermaye, özelleştirme, dil ve kültürdeki yozlaşma, işçi çıkarılmaları vs. o kadar çok şey vardı ki elimde çocuklara anlatılması gereken, hepsine elimden geldiğince değinmeye çalıştım. Fakat asıl sorun bunca gerçeğin çocuklara nasıl anlatılması gerektiğiydi. Zaten bu kaygıyla, "oyun bitti" dediğim 01 Ekim 2005 tarihinden sonra en az yirmi kez tekrar yazıldı bu tekst.
Oyunu yazmaya yeni başladığım günlerde aklımda kaba bir metin vardı ama dramatik yapı için nasıl bir öykü izlemem gerektiğini sorgulayıp duruyordum. Doğru yolun masallardan geçtiğini düşünerek hemen La Fonten' e ve Andersen' e sarıldım, neler vardı neler... Ama hepsinden ayrı olarak, açık devlet eleştirisi içeren, Andersen' in ünlü "Kral Çıplak" masalını okuduğum anda fark etmiştim ki aradığım kanamayı bana bu masal sağlayacaktı. Aslında Andersen' in "Kibritçi Kız" ında, "Kurşun Asker" inde ve bir çok öyküsünde bu tip toplum ve adalet sorgulamaları var. Ama "Kral Çıplak", en açık eleştiriyi bir çocuğun dilinden yaptırmakla kalmıyor, devlet kavramı hakkında da fikirler sunuyordu. Beni bu güzel masal iyice yüreklendirdi ve uzun bir yazım aşamasının içine attı. Daha önce de söylediğim gibi her gün yeni bir tablo çıkar olmuştu önüme. Bu bütünlüğü kavrayabilmek bizler için bile mesele olduğundan çocuklarımıza sade ve simgelerle örülmüş bir söyleyiş geliştirmeye çalıştım. Zaten metni incelerken yönetmenimizle ve yönetmen yardımcımız Melodi Çalışkan' la, günaşırı süren tartışmalar yaptık ve hepimizin de içine sinene kadar pes etmedik. Her gece sabaha kadar oyun üzerinde çalışıp bazı sahneleri yeniden yazıyordum. Ertesi gün bu yeni metin üzerinde konuşup kafa yoruyorduk, sonra yine yazıyordum ve yine netleşene kadar konuşuyorduk. Kimi sahneler iptal ediliyor, kimileri yeni yazılan sahnelerle destekleniyordu. Nihayetinde elimizde defalarca kez kontrolden geçirilmiş, kelime kelime incelenmiş bir tekst kaldı.
"Masallar çocuk gelişiminde iyi, kötü, güzel, çirkin, doğru, yanlış kavramlarının ve insanı insan yapan değerlerin oluşumunda önemli yer tutar ve tüm yaşamımızda davranışlarımızı bu temeller belirler." demişti sevgili yönetmenimiz *Mehmet Akay, metin inceleme aşamasında yapılan tartışmalardan birinde. O fikir alışverişlerinden çıkardığım birkaç not da şöyle:
Masal kahramanlarının bize aşıladığı kurtarıcı beklentisi, güdümlü bir toplum yaratmaktadır. Biz güdümlü değil; kendi kararlarını verebilen bir toplum amaçlamıyor muyuz? Bunu sağlayabilmek için dünü ve bugünü onlara doğru anlatmalı, onları dünyadan haberdar etmeliyiz. Yoksa '80 sonrası' oluşturulan yozlaşmış gençlikten daha da vahim bir kuşak gelecektir. - Şimdilerde yapılmaya çalışılan zaten bu değil mi?
İş sahnelenme aşamasına geldiğinde ben elimi eteğimi biraz çekmek zorunda kaldım, çünkü turnelerimiz vardı ve provaların büyük kısmını izleyemeyecektim. Ama turneye gidene kadar en azından okuma provalarına katılma ve dekor çizimlerini inceleme şansım oldu. Derken turneden on beş gün sonra döndüğümde prömiyere bir hafta kalmıştı. Müthiş bir koşturmaca içinde provalar sürüyordu. Ankara Sanat' ın 45 yıllık sahnesinde, böyle bir çalışmanın içinde olmak beni çok gururlandırdı.
Türkiye' de tiyatro yapmak zor iş, hele özel tiyatrolarda neredeyse imkansız. Devlet de yardımları kesince iyiden iyiye zorlaştı işler. Ama bunca engele rağmen bir dolu güzel yüreğin bir araya gelmesiyle oyun Ankara Sanat Tiyatrosu' nda 10 Mart 2007' de ilk kez seyirciyle buluştu. Müzikleri Kemal Günüç yaptı, dansları ise Gülüm Pekcan. Her ikisinin de ellerine ve yüreklerine sağlık. Işık ve efekt ise Ankara Sanat' ın değerli teknisyenleri Murat Atmış ve Osman Kaya' nın emekleri sonucu ortaya çıktı. Kostümleri ise sevgili Nur Alpagut tasarladı.
Son söz:
Kral "Niye" Çıplak Kaldı' da gerçek kişilerle değilse bile, gerçek olaylarla direkt olarak bağlantı vardır. Çocuklarımız yarının büyükleri olduklarında yaşadıkları ülkenin o günlere nerelerden ve nasıl geldiğini anlasınlar, yapılan yanlışlardan dersler çıkarsınlar ve ülkelerine sahip çıksınlar istedik. Bizler elimizden geldiğince çocuklarınızla birlikte izleyip eğlenebileceğiniz, üzerinde konuşabileceğiniz bir oyun oluşturmaya çalıştık. Yarının büyüklerine bugünün hatalarını yapmamaları dileğiyle…
Ne de olsa 'Bir Umuttur Çocuk Oyunu'...
R.ONUR DURU
AST - 2007
