Berksoy'dan Nâzım'a Doğum Günü Armağanı: Jokond İle Si-Ya-U
Üstün Akmen
“… Ol fettan âhû/bir yar severdi:/bir Çinli Âdem/ismiii Sİ-YÂ-Û/Gözleriii badem/sözleriii şirin./Bu yârin peşine/takılmıştır Jokond/bir Çin beldesinde/yakılmıştır Jokond...”
Böyle başlıyor, Nâzım Hikmet’in 1928 yılında yazdığı “Jokond ile Si-Ya-U”su.
Şimdiye dek, okumadıysanız mutlaka edinip okuyun derim; bakın bakalım bugüne kadar bu kadar modern, böylesine epik, bu denli dışavurumcu (ekspresyonist), böylesine bütünüyle fevkalade sağlam temele inşa edilmiş başka bir şiir okudunuz mu, ama önce elbette Jokond’u tanıyınız.
Jokond…
Hani, yüzünün bir tarafı gülerken, diğer yanı ağlayan, Leonardo da Vinci (1452-1519)’nin yaratısı. “La Gioconda”sı, yani “Jokond”u ya da “Mona Lisa”sı…
SÖZLERİ ŞİRİN BİR YÂRİN PEŞİNDE
Nâzım Hikmet’in şiirinde, Louvre Müzesi’nde Jokond’un içi pek sıkılmaktadır. ‘’Müzeyi gezmek iyi, müzelik olmak fena‘’dır. Hatıra defteri tutmayı arzulamaktadır. Gelen Amerikalı bir turistin kalemini çalar, ama bu kere de yazacak yer bulamayacaktır.
Neyse!
Tutar, muşambasının tersine yazmaya başlar, sürekli gülümsemenin ne kadar zor olduğundan yakınır, can sıkıntısını anlatır.
Derken, Louvre Müzesi’nde kendisini izlemeye gelen Şanghaylı genç bir turiste, Si-Ya-U’ya ya âşık olur.
BERKSOY’DAN ARMAĞAN
“Jokond ile Si-Ya-U”, 2008 yılında, Uluslararası İstanbul Tiyatro Festivali kapsamında Zeliha Berksoy tarafından annesi Semiha Berksoy’un “azim baskısıyla” festival canlandırılır.
Gerçi Berksoy’un yaptığı o tarihte de bir ilk değildir, zira “Jokond ile Si-Ya-U”, 1978 yılında (ışıklar içinde yatsın) Ergin Orbey’ce İstanbul Şehir Tiyatroları’nda sahneye konulmuş ve Zeliha Berksoy oynamıştır.
2013 yılının Ocak ayında, büyük şairimizin doğumunun 111. yılında, gene kendi rejisi, oyunculuğu, İlke Boran’ın müziği, Yakup Çartık’ın ışığı, Prof. Bengi Bugay’ın kostümleri, Nihan Şen’in dekoru eşliğinde “armağan paketi” içinde yeniden sahnedeki yerini alır.
GERÇEK ŞU Kİ…
İşin gerçeği şu ki, Si-Ya-U Nâzım Hikmet’in Sovyetler Birliği’nde üniversiteden arkadaşıdır.
Si-Ya-U, daha önce bir süre Paris’te kalmış ve Nâzım’a her zaman hayatının aşkının Mona Lisa olduğunu, onu görmek için sürekli Louvre’a gittiğini anlatmıştır.
Si-Ya-U, 1 Mayıs’ta tutuklanıp ülkesine dönmek zorunda kalınca, Nâzım Hikmet bir süre ondan haber alamamış, sonrasında Çan Kay Şek’in gerici güçleri tarafından başının kesildiği haberiyle sarsılmış ve de öylesine büyük bir acı duyumsamıştır ki, oturup bu şiiri yazmıştır.
O günden bu güne şiirin içindeki yoğun “protesto”yu anlayan anlamıştır.
REJİ
Zeliha Berksoy, şiiri sahneye taşırken, şiirin içindeki protestoyu ortaya çıkarmış, antiemperyalist yanını öne almış.
Nâzım’ın ince hiciv duygusu, rengârenk imgesel güç, Zeliha Berksoy’un sesindeki tınılarda bambaşka renkler kazanmış.
Savaşı, çıkarcılıkları, çirkin politikaları, iğrenç politikacıları protesto eden satırları yorumunda ön safa kaydırmış.
BERKSOY VE JOKOND
Canlanan, âşık olan, nezleden burnu akan, ağlayan Jokond’un, Louvre’u terk edip badem gözlü Si-Ya-U”sunun peşinden gitmesinin karar anına gelindiğinde; Jokond, Zeliha Berksoy’un sahne üzerindeki devinimlerinde kendisini çerçevesinden “soyutlayıp” uçağa atladığı gibi Madagaskar, Uzakdoğu, derken Şanghay’a varıyor.
Deniz fırtınasında “muşamba” olarak gemiye biniyor, fırtınada eşliğinde oradan oraya savruluyor.
Şanghay’a varıyor.
Çan Kay Şek’in cellâtlarının Si-Ya-U’yu kovaladığını görüyor, aşkının kafasının kesilişine tanıklık ediyor.
Ve değişiyor.
Ünlü gülümsemesi dudaklarından yitip gidiyor, Jokond devrimci oluyor.
Dağa çıkıyor, emperyalizme karşı bayrak açıyor.
Yakalanıyor, yargılanıyor, yakılıyor.
“Bir ses:/-Haydi çakmağı çakın./Yakın Jokondu yakın…/İlerliyen bir karaltı/bir parıltı…/Çakmağı çaktılar/Jokondu yaktılar. Kıpkırmızı bir alevle boyandı Jokond./Güldü içten gelen bir tebessümle/gülerek yandı Jokond…”
Beethoven’ın 9. Senfonisi çalıyor
Zeliha Berksoy, Si-Ya-U ile olduğu kadar Jokond ile de özdeşleşiyor.
Şair Baba yüreklerimizde…
Bize gülümsüyor.
Üstün Akmen
Evrensel
Yazarın Tüm Yazıları
Paylaş 
Yorumlar
|
Son Eklenen Yazılar
|
En Çok Okunan Güncel Yazılar
|
|
|
|
Bu Tarihte Yayınlanan Diğer Yazılar
Bu yazının yayınlandığı tarihte gündemdeki diğer yazılar aşağıda listelenmiştir...
|
|
Sinan Mordağ Röportajı (Ulya Altıntaş) - 1/29/2013
|
|
Sıradaki Şiddet Konusu, Çocuklar… Şiddet Üçlemesi 2- Şeker (İhsan Ata) - 1/29/2013
|
|
Estetiği Bulunan, Artistliği Olmayan Bir Oyun: Barselo (Üstün Akmen) - 1/29/2013
|
|
Sevgili Doktor (Cüneyt İngiz) - 1/28/2013
|
|
Sahnede Üç Asi Kuş Uçuyor - Ali Poyrazoğlu Tiyatrosu (Üstün Akmen) - 1/25/2013
|
|
Bir Çöküşün Tragedyası; Kral Lear (Metin Boran) - 1/24/2013
|
|
Sıkıştığımız Kapanın Kürtçedeki Parçalanma Metaforu: Daf (Üstün Akmen) - 1/24/2013
|
|
Efe Ünal Röportajı (Ulya Altıntaş) - 1/24/2013
|
|
Mutfakta Neler Oluyor? (Nedim Saban) - 1/23/2013
|
|
Tiyatroyu ve Edebiyatı Birlikte Sevenler İçin: Toplu Hikayeler (Üstün Akmen) - 1/23/2013
|
|
Berksoy'dan Nâzım'a Doğum Günü Armağanı: Jokond İle Si-Ya-U (Üstün Akmen) - 1/21/2013
|
|
Taş Plak Sesli Sema, CRR'de Ninni Söyledi (Üstün Akmen) - 1/21/2013
|
|
Ayıp Ettik! - İstanbul Komedi Tiyatrosu (Yurdagül Yurtseven) - 1/21/2013
|
|
Kendinden Laik Ülke Pinima'da Yaşananlar: Mi Minör (Üstün Akmen) - 1/18/2013
|
|
Vasıf Öngören'e saygı duruşu: Ne gör ne işit ne söyle! (Zengin Mutfağı) (Rengin Uz) - 1/18/2013
|
|
Arda Aydın, Yaşam Kaya'nın Hamlet Eleştirisini Eleştirdi (Arda Aydın) - 1/16/2013
|
|
İzleyicide Stendal Sendromu yaratan bir dram: Anne ve Babalar İçin Cinsel Bozukluklar Rehberi (İhsan Ata) - 1/9/2013
|
|
Ekonomi Tıkırında. O Halde?: Küçük Adam Ne Oldu Sana? (Üstün Akmen) - 1/9/2013
|
|
Roma Operası'nda Politika ve Aşk: Simon Boccanegra (Üstün Akmen) - 1/7/2013
|
|
Bırak Da Resim İşini Görsün (Kırmızı Oyunu Eleştirisi) (Arıza Baykuşlar) - 1/2/2013
|
|
Anlatacak bir hikayen varsa… (Toplu Hikayeler - Kent Oyuncuları) (Rengin Uz) - 1/2/2013
|
|
Antigone2012 Güzellemesi (İhsan Ata) - 1/2/2013
|
|
Sumru Yavrucuk Resitali: Kimsenin Ölmediği Bir Günün Ertesiydi (Üstün Akmen) - 1/2/2013
|
|
Samsun Düşevi Oyuncuları 15. Yılını Tamamladı: Sarı Köpek (Üstün Akmen) - 12/26/2012
|
|
Bir Ailenin Hesaplaşma Dolu Vedası: Babamın Cesetleri (Simge İçen) - 12/22/2012
|
|
Akdeniz'de Astral Seyahat: Ruhlar Gelirse (Merve Ateş) - 12/22/2012
|
|
Aristophanes Hakkında Uluslar Arası Sahne Projesi (İlkay Sevgi) - 12/21/2012
|
|
İki Sığıntının Hikâyesi… (İhsan Ata) - 12/21/2012
|
|
Birlikte Yaşatılmamanın Sonu: Ah Smyrna'm, Güzel İzmir'im (Üstün Akmen) - 12/20/2012
|
|
Aşk: Suç, Cezası: Sonsuz Ayrılık (Mı Olmalı?) (Deniz Zengin) - 12/20/2012
|
|
Güzelim, güzelsin, güzel! (Çirkin Oyunu Eleştirisi) (Rengin Uz) - 12/19/2012
|
|
Kırbacını Kendine Doğrultan Bir Kadın: Matmazel Julie (Cansu Karagül) - 12/17/2012
|
|
-Aşkın Sıradanlığı- ve Kiraya Vermek İçin Dükkan Almak İsteyen Kibar Hanımlar (Murat Örem) - 12/13/2012
|
|
Mücap Ofluoğlu Taziye Sayfası - Başsağlığı Mesajınızı Yazın (Taziye Sayfası) - 12/11/2012
|
|
Kitap İncelemesi: Sanat ve Propaganda (Toby Clark) (Serkan Fırtına) - 12/10/2012
|
|
Kurnazlar, fevriler, akıl yoksunu ve zalimler (Nevzat Süs) - 12/10/2012
|
|
Kapana Sıkışan Hayatlar (Daf / Kapan) (İhsan Ata) - 12/10/2012
|
|
Kalplere Fısıldayan Adam: Robert Redford (Rengin Uz) - 12/10/2012
|
|
Kaygısızların Plaj Sefası! (Newton Bilgisayardan Ne Anlar?) (Rengin Uz) - 12/3/2012
|
|
Sanat Sanat İçin Midir? (Cüneyt İngiz) - 12/3/2012
|
|
Müsahipzade, Sivas Devlet Tiyatrosu'nda: İstanbul Efendisi (Üstün Akmen) - 11/28/2012
|
|
Tiyatro Kursu Başlıyor!
19 Kasım'dan itibaren her
SALI Kadıköy'de!
Çalışanlara yönelik hobi sınıfı!
Duyuru Panosu!
Son Eklenen Tiyatro Oyunları
Güncel Yazılar
Yazar olmak ister misiniz?
Yazar olarak tiyatrodunyasi.com ailesine katılmak, yazılarınızı yüzbinlerce tiyatroseverle paylaşmak isterseniz tiyatrodunyasi@tiyatrodunyasi.com adresine mail gönderebilirsiniz...
Güncel Haberler
Tiyatro Dünyası'nı takip Edin
|
..
|
